Vang mãi giai điệu “Hà Tây quê lụa”
Năm 1965, máy bay Mỹ điên cuồng ném bom bắn phá Hà Nội và các địa phương miền Bắc, bài hát “Hà Tây quê lụa” của nhạc sĩ Nhật Lai vang lên như một lời thề quyết giữ gìn đất trời và trái tim Tổ quốc: “Hà Tây! Cửa ngõ Thủ đô/ Áo giáp chở che ngàn năm bền vững/ Ngăn bầy giặc Mỹ vẩn đục bầu trời/ Hà Tây! Vọng gác Thủ đô!”...
Với giai điệu trữ tình, tha thiết, bài hát ngợi ca những con người dũng cảm của vùng đất lịch sử truyền thống quê hương Hà Tây, nhanh chóng đi vào lòng người yêu nhạc: “Bóng chiếc thoi đưa ánh mắt long lanh/ Trời đất Hà Tây tay em dệt lụa/ Sữa trắng Ba Vì, thóc vàng khu Cháy/ Hồn thơ Nguyễn Trãi dệt thành vần/ Sông Tích sông Đà giăng lụa mênh mông/ Đan Phượng ơi! Quê hương người gái đảm/ Đồng hợp tác xanh tươi cấy cày thẳng tắp/ Anh phi công bàng hoàng ngỡ mình bay trên gấm vóc”... Ca khúc được xem là “tỉnh ca”, được chọn làm nhạc hiệu của Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Tây trong nhiều năm.
Nhiều người nghĩ rằng Nhật Lai quê ở Hà Tây hoặc ở một vùng nông thôn miền Bắc nên mới viết về quê hương hay như thế. Thực ra, nhạc sĩ Nhật Lai (1931-1987) tên thật là Nguyễn Tuân, quê ở Tuy An, Phú Yên. Ông tham gia kháng chiến từ sớm, gắn bó với Tây Nguyên, bắt đầu sáng tác từ năm 18 tuổi. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc. Ngoài khoảng 40 ca khúc mang âm hưởng dân gian, ông còn có 18 vở nhạc kịch, nổi bật là opera “Bên bờ Krôngpa”, 6 tác phẩm khí nhạc, 2 vở nhạc phim.
Nhạc sĩ Nhật Lai đã được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật năm 2002. Em trai ông, liệt sĩ, nhà thơ Nguyễn Mỹ (tác giả bài thơ nổi tiếng “Cuộc chia ly màu đỏ”, đã anh dũng hy sinh tại chiến trưởng Quảng Nam) cũng đã được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật năm 2007.
Gần 60 năm qua, giai điệu bay bổng, trữ tình quen thuộc của ca khúc “Hà Tây quê lụa” vẫn da diết vang lên trong tâm hồn của đông đảo người yêu nhạc cả nước.