Mỗi độ chiều về
Cái nắng gay gắt của tháng ngập ngừng chưa muốn dứt nhưng cái mát đã gõ cửa. Tiết trời là vậy, ngày nắng nóng, nhưng sau những ngày nắng xơ xác gió, nắng loang mặt đồng, nắng phơi cạn đáy sông là cơn mưa rào xối xả.
Nóng lạnh thất thường dễ kèm thời tiết cực đoan, gió lốc làm đổ cây cối, làm tốc mái nhà, hay mưa đá tàn phá hoa màu làm người nông dân trắng tay, nhìn của cải bị ông trời dập nát một cách không thương tiếc chỉ biết rơi nước mắt. Năm được mùa người nông dân cười rạng rỡ khi bán được giá cao, năm mùa màng thất bát nét mặt ai cũng lo âu. Trên mảnh đất của mình người nông dân không chỉ trồng lúa, ngô mà còn trồng xen các loại đậu đỗ, khoai, lạc. Có phải vì thế mà các cụ nói “được mùa chớ phụ ngô khoai” là để phòng những khi mất mùa?
Mưa quăng quật, ầm ào giận dữ thường chỉ xuất hiện nhiều trong tháng bảy âm lịch, sau tiết lập thu không còn những trận mưa to, thời tiết hiền hòa hơn. Ngày vẫn nóng nhưng đêm về khí trời se lạnh. Trước nửa đêm vẫn phải bật quạt ngủ, sau nửa đêm vội vàng tìm tấm chăn mỏng mới có được giấc ngủ ngon.
Mưa nắng đan xen, cỏ non bời bời không ngủ. Những con trâu được chủ rong vào rừng đồi cặm cụi mải mê với cỏ non để bụng căng tròn. Những đứa trẻ chăn trâu cũng chạy ùa lên đồi thi nhau tìm những quả sim chín. Những con chim làm tổ trong bụi ràng ràng bị người tìm hái sim đánh động vội vàng bay đi, để lại trong tổ những quả trứng to bằng ngón tay út.
Chiều về đàn trâu ham gặm cỏ hơn, bởi lúc nắng nóng chúng còn mải đằm mình trong nước. Chiều về, lũ trẻ cùng nhau lên đồi, đứa hái sim, đứa chơi trốn tìm. Không ít đứa thuộc từng gốc sim, mua, bụi ràng ràng, biết nơi nào có tổ chim non đang tập bay, bụi cỏ gianh nào có tổ chim bìm bịp. Tháng tám mỗi độ chiều về thường có những cơn mưa rào nhẹ, mưa ào qua rồi tạnh nhanh. Trên nền trời xa cầu vồng bảy sắc xuất hiện rực rỡ, nhiều người đã rút điện thoại ra chụp hình, quay video để ghi lại những khoảnh khắc diệu kỳ của thiên nhiên. Có ngày còn xuất hiện hai cầu vồng cùng lúc, một cầu vồng mờ nhạt hơn. Nhiều người đã gọi vợ chồng cầu vồng, nghe đến lạ tai.
Sau cơn mưa những quả sim tím càng thêm bóng tím. Lá cây như xanh hơn, những giọt mưa đọng lại trên lá, trên cành cây, ánh sáng mặt trời rọi chiếu vào sáng lung linh như những hạt ngọc. Còn mưa lất phất, còn ánh nắng mặt trời là còn những hạt ngọc lung linh, còn cầu vồng in trên nền trời phía đông. Bà tôi bảo cầu vồng cũng có đầu có đuôi. Đầu cầu vồng thường hướng xuống mỏ nước, khe suối. Cầu vồng thường sử dụng một cái gáo bằng vàng để múc nước uống. Tôi chưa bao giờ gặp cầu vồng xuất hiện gần mình, mỗi độ chiều về có mưa chỉ thấy cầu vồng xuất hiện xa xa trên nền trời phía đông, nơi có những vạt nắng vàng mê mải, những hạt ngọc lung linh lấp lánh.
Mỗi độ chiều về những con trâu vẫn miệt mài gặm cỏ. Chúng chẳng quan tâm đến những người chăn rong đang reo hò khi cầu vồng hiện ra rực rỡ trên nền trời.