Gia đình yêu hát trống quân có tiếng ở Phú Xuyên

Đáng quý, trong hành trình bảo tồn các giá trị tốt đẹp ấy, gia đình bà Kiều Thị Mách - Chủ nhiệm Câu lạc bộ hát trống quân có chồng, mẹ đẻ, mẹ chồng, các con, các cháu... đều yêu hát trống quân. Từ tình yêu với trống quân, họ cùng nhau gây dựng, gìn giữ và lan tỏa giá trị tinh thần vô giá này tới cộng đồng, trở thành niềm tự hào của địa phương.

Tết Nguyên đán Quý Mão năm nay thật đặc biệt với ông bà Kiều Thị Mách và Đào Văn Chén, khi bà Mách là Chủ nhiệm Câu lạc bộ hát trống quân của địa phương, còn ông Chén là thành viên cốt cán của câu lạc bộ. Hai ông bà vinh dự được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú hát trống quân năm 2022. Sau khi được vinh danh tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, chính quyền địa phương huyện Phú Xuyên đã tổ chức trao tặng, chúc mừng các nghệ nhân được phong tặng tại địa phương rất trang trọng, chu đáo.

Đúng phút giao thừa thiêng liêng Tết Quý Mão, bà Mách được thay mặt chính quyền địa phương đọc Thư chúc Tết gửi tới nhân dân trong xã, sau đó, hai vợ chồng bà hát trống quân chúc mừng năm mới.

Bà Kiều Thị Mách xúc động kể lại: "Trong thời khắc giao thừa, sau lời chúc mừng năm mới, vợ chồng tôi biểu diễn hát trống quân trực tiếp trên sóng truyền thanh của xã gần 40 phút. Biểu diễn hát trống quân ở đủ các sân khấu lớn nhỏ, nhiều tiết mục của câu lạc bộ đã được giải nhất, giải đặc biệt trong các hội thi dân ca, dân vũ của thành phố, nhưng khi biểu diễn trên chính quê hương mình trong phút giao thừa thiêng liêng thì lại là lần đầu tiên. Hai vợ chồng tôi biểu diễn trong niềm xúc động khôn tả"...

Bà Kiều Thị Mách (sinh năm 1956) sinh ra trong gia đình có truyền thống hát trống quân. Ngay từ khi còn nhỏ, bà đã được bà nội cùng mẹ đẻ là Nghệ nhân ưu tú Kiều Thị Chải truyền dạy cho những lời hát cổ.

Thấm nhuần những giá trị tri thức dân gian mà cha ông để lại, trăn trở về việc bảo tồn và tìm hướng vực dậy sức sống cho điệu hát cổ của quê hương, được sự hỗ trợ tích cực của chồng và các con, bà Mách quyết tâm khôi phục, đưa hát trống quân trở lại với đời sống của người dân Phúc Lâm. Những ngày đầu khó khăn, vất vả, bà cùng chồng, mẹ đẻ và các bà Đào Thị Chăn, Đào Thị Đặt, Đào Thị Thoan… đến từng nhà, thuyết phục từng người quay lại sinh hoạt văn nghệ.

Những ngày đầu khôi phục hát trống quân, kinh phí không có, gia đình bà Mách cùng một số người yêu văn nghệ tự đóng góp để mua sắm vật dụng, trang phục biểu diễn. Khó khăn là vậy, nhưng đội hát trống quân vẫn không quản vất vả, tâm huyết gây dựng phong trào. Tất cả cùng chung mong muốn đưa hát trống quân trở lại với cộng đồng, tránh nguy cơ mai một điệu hát cổ của quê hương. Và rồi những nỗ lực ấy được đền đáp xứng đáng.

May mắn, năm 2014, GS.TSKH Tô Ngọc Thanh, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam đã về Phúc Lâm nghiên cứu và giúp đề xuất với chính quyền xã thành lập Câu lạc bộ hát trống quân. Năm 2016, UBND xã Phúc Tiến ra quyết định thành lập Câu lạc bộ hát trống quân xã Phúc Lâm với 20 thành viên, do bà Kiều Thị Mách làm Chủ nhiệm. 

Năm 2017, lần đầu tiên, huyện Phú Xuyên tổ chức liên hoan dân ca. Trống quân Phúc Lâm dù lần đầu “xuất quân” tham dự, nhưng đã giành giải Đặc biệt, đánh dấu sự trở lại của hát trống quân Phúc Lâm trước công chúng. Suốt những năm sau đó, Câu lạc bộ hát trống quân Phúc Lâm vẫn hoạt động bền bỉ, tham gia biểu diễn tại nhiều kỳ cuộc liên hoan, thi hát… với số lượng thành viên ngày một tăng, công tác tổ chức cũng chuyên nghiệp và bài bản hơn trước. 

Ông Đào Văn Chén, Nghệ nhân ưu tú hát trống quân Phúc Lâm - chồng bà Kiều Thị Mách trải lòng: "Vợ chồng tôi bén duyên nhau cũng nhờ ca hát. Gia đình vợ tôi yêu hát trống quân, mẹ tôi và bản thân tôi cũng yêu làn điệu này từ thuở thiếu thời nên dễ dàng đồng điệu. Trải qua nhiều khó khăn, nhiều lúc vừa làm nông, vừa nuôi 3 đứa con ăn học nhưng chúng tôi vẫn tự bỏ tiền ra để sắm trang phục, đạo cụ, cùng các bà, các mẹ, các chị em trong xóm gây dựng lại nét văn hóa độc đáo của địa phương. Làm được như vậy chỉ có niềm đam mê, yêu thích vô điều kiện".

Đến nay, 3 người con của ông bà với 2 gái, 1 trai đều học hành đến nơi đến chốn, có sự nghiệp riêng, trong đó có người đi du học và định cư ở nước ngoài. Mỗi khi có dịp hội ngộ, cả gia đình vẫn cùng biểu diễn hát trống quân. Cô cháu gái Đào Ngọc Minh Châu, năm nay 12 tuổi, cháu nội của ông bà dù học tập ở nội đô nhưng cuối tuần, những ngày lễ Tết, nghỉ hè đều được gia đình đưa về quê, ông bà kèm dạy hát, nay cũng hát trống quân rất hay.

Bí thư Huyện ủy Phú Xuyên Lê Ngọc Anh khẳng định, với niềm đam mê ca hát, những nông dân như gia đình bà Kiều Thị Mách đã cùng nhau bảo tồn và phát huy giá trị loại hình nghệ thuật hát trống quân truyền thống của quê hương, truyền niềm say mê cho thế hệ trẻ, được chính quyền địa phương ghi nhận, trân trọng. Chính quyền địa phương sẽ tiếp tục tạo điều kiện, đầu tư cho hát trống quân Phúc Lâm ngày một phát triển hơn nữa.