Làng cổ Đường Lâm có tuổi đời hơn 300 năm với khoảng 1.000 ngôi nhà cổ, trong đó có nhiều nếp nhà vẫn giữ được vẻ cổ kính. Vào mùa hạ, quanh làng có nhiều ao sen tự nhiên nở hoa thơm ngát. Đây cũng là cơ sở để những người dân sinh sống ở làng dùng sen để chế biến món ăn. Để tăng thêm sức hấp dẫn cho du lịch ở Làng cổ Đường Lâm, nhiều hộ kinh doanh du lịch tại làng đã nghĩ đến việc nâng cấp những món ăn đơn giản từ sen thành món ăn cao cấp hơn cả về chất lượng và hình thức trình bày. Cỗ sen được ra đời từ ý tưởng tạo nên một sản phẩm du lịch ẩm thực mới cho làng.
Nhà hàng Bếp Làng là cơ sở ăn uống đầu tiên thực hiện và giới thiệu cỗ sen trong thực đơn phục vụ khách tại Đường Lâm. Chị Lâm Thị Na, chủ nhà hàng Bếp Làng chia sẻ, cơ sở của chị bắt đầu thực hiện cỗ sen vào năm 2022 khi một số món ăn về sen nhận được sự hài lòng của du khách.
“Lúc đầu, chúng tôi chỉ làm một số món về sen như xôi sen, nộm ngó sen, chè hạt sen… Khá nhiều vị khách phương xa đến rất thích và gợi ý nên làm một mâm cỗ chuyên về sen đặc trưng của Đường Lâm để thu hút du khách. Chúng tôi bắt đầu thử nghiệm mâm cỗ sen và được khách đánh giá cao. Đến nay, mâm cỗ sen đã được nhiều du khách đặt riêng mỗi khi đến Đường Lâm”, chị Lâm Thị Na chia sẻ.
Sau thời gian thử nghiệm, cỗ sen Đường Lâm được các gia đình chế biến với nhiều phong cách khác nhau, tựu trung có khoảng gần 10 món như: Xôi sen dừa, gà hấp lá sen, cá nướng lá sen, nộm ngó sen, súp sen gà, cánh hoa sen chiên, nem sen, củ sen hầm, chè hạt sen long nhãn…
Khác với những cỗ sen ở nhiều địa phương khác, cỗ sen Đường Lâm mang hương vị riêng được chế biến từ những nguyên liệu nổi tiếng của thị xã Sơn Tây, chẳng hạn như món gà hấp lá sen phải là gà Mía; cá chép nướng lá sen phải là loại cá đánh bắt từ ao hồ ở Đường Lâm; nem sen được làm từ cánh hoa, nhụy sen và củ sen băm nhuyễn rồi trộn cùng tôm thịt. Các món ăn sau khi được chế biến công phu còn được người Đường Lâm bày biện với hình thức đẹp mắt. Nhiều món trước khi bày lên mâm giới thiệu cho du khách còn được ủ lại trong hoa và lá sen để thêm đượm hương thơm của sen.
Chia sẻ thêm về sản phẩm ẩm thực mới tại Đường Lâm, Trưởng ban Quản lý Làng cổ Đường Lâm Nguyễn Đăng Thạo cho biết, du lịch Đường Lâm đang dần phục hồi với số lượng khách tăng dần vào cuối tuần. Ban Quản lý Làng cổ Đường Lâm chủ trương định hướng phát triển du lịch cộng đồng bằng cách mỗi gia đình xây dựng một sản phẩm trải nghiệm khác nhau để hấp dẫn du khách.
“Chúng tôi khuyến khích các gia đình, hộ kinh doanh sáng tạo những sản phẩm trải nghiệm, ẩm thực mới mang đặc trưng của làng để tạo dựng thương hiệu cho du lịch Đường Lâm. Mỗi mùa, Đường Lâm sẽ thu hút du khách với sản phẩm riêng biệt. Trước kia, khi nói đến cỗ làng Đường Lâm, du khách sẽ chỉ nhớ đến những món truyền thống như thịt quay đòn, cá kho tộ, bánh tẻ…, thì giờ đây đến Đường Lâm vào mùa hè du khách sẽ được thưởng thức cỗ sen độc đáo”, ông Nguyễn Đăng Thạo nói.
Theo Ban Quản lý Làng cổ Đường Lâm, sau dịch Covid-19, du lịch cộng đồng tại Đường Lâm đã sôi động với nhiều sản phẩm du lịch mới. Cùng với nhiều hoạt động trải nghiệm đã được du khách biết đến như làm tương, kẹo lạc, làm bánh chè lam…, sản phẩm ẩm thực cỗ sen đang dần tạo thêm nét riêng biệt cho du lịch Đường Lâm vào mùa hè.