Guadalajara là thành phố lớn thứ 10 ở Mỹ Latinh và là khu đô thị đông dân thứ hai ở Mexico. Guadalajara có nghĩa là “sông/ thung lũng đá”. Thành phố này là trung tâm văn hóa của Mexico, được xem là quê hương của âm nhạc Mariachi - thể loại âm nhạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể vào năm 2011 và là nơi tổ chức một số sự kiện văn hóa quy mô lớn, như Liên hoan phim quốc tế Guadalajara cùng các sự kiện văn hóa nổi tiếng toàn cầu.
Tháng 4-2022, Guadalajara được UNESCO vinh danh là Thủ đô sách thế giới, trở thành thành phố đầu tiên của Mexico và thứ ba của khu vực Mỹ La tinh giữ danh hiệu này sau quá trình nỗ lực tổ chức các hoạt động hiệu quả về sách và văn hóa đọc. Các thành phố được UNESCO công nhận là Thủ đô sách thế giới phải cam kết thực hiện các hoạt động quảng bá sách và thói quen đọc cho mọi lứa tuổi cũng như tổ chức chuỗi sự kiện về sách xuyên suốt năm.
Theo UNESCO, chương trình đề xuất của Guadalajara tập trung vào ba trục chiến lược: Lấy lại không gian công cộng thông qua các hoạt động đọc sách trong công viên và những nơi dễ tiếp cận khác; liên kết xã hội và gắn kết - đặc biệt là thông qua các hội thảo đọc và viết cho trẻ em; củng cố bản sắc của các khu phố bằng cách sử dụng kết nối giữa các thế hệ, kể chuyện và thơ đường phố.
Ở Guadalajara, đọc sách không chỉ là thú vui, Chính quyền thành phố đã lập kế hoạch toàn diện về văn hóa đọc nhằm kích hoạt sự thay đổi xã hội, chống bạo lực và xây dựng văn hóa hòa bình. Ông Dolores Garnica - Giám đốc điều hành Trung tâm Di sản, Văn học và Nghệ thuật nghe nhìn của thành phố cho biết: “Khi trở thành Thủ đô sách thế giới, người dân nơi đây coi văn hóa đọc và sách như công cụ thúc đẩy hòa bình, tạo sự gắn kết trong xã hội. Nếu tất cả cùng đọc sách, thành phố sẽ phát triển bền vững hơn, con người sẽ có sự đồng cảm, đoàn kết với nhau hơn”.
Để hiện thực hóa mục tiêu dùng sách làm công cụ thay đổi xã hội, Guadalajara tận dụng thư viện, phòng đọc, hiệu sách và các nhà xuất bản độc lập để tuyên truyền về chính sách phòng, chống bạo lực. Ở khía cạnh này, sách được xem là thành tố quan trọng để chuyển đổi tư duy trong xã hội. Bên cạnh đó, Thành phố còn tổ chức khoảng 2.000 hoạt động lớn nhỏ trong thời gian từ tháng 4-2022 đến tháng 4-2023 về sách và văn hóa đọc. Hoạt động này không chỉ dành cho người dân Guadalajara, mà còn mang lại lợi ích cho dân cư của các thành phố lân cận. Ngoài các câu lạc bộ đọc sách ở địa phương, đại lộ dành cho người đi bộ Fray Antonio Alcalde với gần 3km chiều dài cũng trở thành không gian dành riêng cho việc đọc sách.
Ông Pablo Lemus Navarro - Chủ tịch thành phố Guadalajara cho hay: “Những hoạt động mà chúng tôi thực hiện tới đây sẽ hoàn toàn miễn phí. Ở những tuyến phố đi bộ, địa điểm công cộng, bạn đọc có thể truy cập mạng internet miễn phí để tải và đọc sách”. Một trong những hoạt động khuyến đọc mà đất nước này thực hiện là tặng cho trẻ em những phiếu mua sách để khuyến khích các em tiếp cận sách và hình thành sở thích đọc từ sớm.
Được thành lập vào năm 1987, Hội chợ sách quốc tế Guadalajara (còn được gọi là FIL) là hội chợ sách lớn nhất ở châu Mỹ và lớn thứ hai trên thế giới - sau Frankfurt (Đức). Đây cũng được coi là sự kiện văn hóa thường niên quan trọng nhất của loại hình này trong thế giới nói tiếng Tây Ban Nha. Mục đích của FIL là cung cấp môi trường thuận lợi cho các chuyên gia trong ngành sách, các nhà tổ chức triển lãm tham dự hội chợ; mang đến cho công chúng cơ hội được gặp gỡ, giao lưu với các tác giả và chọn những tác phẩm mới nhất trên thị trường.
Guadalajara cũng là điểm hẹn của sự đổi mới và công nghệ, thu hút các nhà phát triển và sáng tạo công nghệ hiện đại. Nghệ thuật truyền thông ở Guadalajara, với sự tham gia của khoảng 1.200 doanh nghiệp, đã tạo ra hơn 24.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp trong thành phố. Guadalajara áp dụng cách tiếp cận đa ngành của nghệ thuật truyền thông, coi đó như một công cụ sáng tạo và tương tác nhằm tăng thêm giá trị cho các lĩnh vực sáng tạo khác. Có thể kể vài cái tên như: Lễ hội ánh sáng Guadalajara (GDLuz) mang đến cho người dân cơ hội khám phá lại thành phố thông qua video bản đồ, các triển lãm đa phương tiện và các chương trình tương tác bằng ánh sáng; Lễ hội văn hóa Sucede giúp thúc đẩy sự đa dạng về văn hóa thông qua các hoạt động nghệ thuật trên khắp thành phố...
