Nếp nhà

Bố chồng tôi lập thân, lập nghiệp xa quê, nhưng từ khi tôi về làm dâu, hầu như chưa bao giờ thấy ông vắng mặt trong các dịp giỗ chạp, lễ tết, hay kể cả ngày sóc, ngày vọng hằng tháng. Còn nhớ ngày đầu tôi trở thành dâu con, ông chỉ lên bức hoành phi khắc bốn chữ “Thượng hữu điển hình” treo trên gian thờ Tổ và bảo: Các bậc bề trên đã có những tấm gương sáng. Bố mong các con hãy tiếp tục duy trì và gìn giữ những truyền thống tốt đẹp của gia đình, của dòng họ, thành người tốt và sống có ích. Ánh sáng ngời lên trong mắt bố tôi khi ông nhắc đến truyền thống gia đình. Sau này, ông vẫn thường nhắc nhở chúng tôi rằng "gia đình mình quý nhất là nếp nhà, phải gìn giữ các con ạ” để truyền lại cho đời sau.

Năm tôi sinh con đầu lòng, ông lên kế hoạch trùng tu ngôi nhà cổ hơn 100 năm tuổi, như muốn khép lại những thương tổn của ngôi nhà từng chịu đựng dưới mưa bom thời chiến. Ông mượn được tốp thợ người làng chuyên tu sửa nhà cổ, vốn đã quen sửa nhà chúng tôi từ thời các cụ. Mà không khí thợ thuyền những ngày giáp Tết ấy kể cũng lạ. Nhà có thợ, sáng sáng ông kê bộ bàn ghế ngoài sân, dưới gốc cây khế, rồi chỉn chu đun nước đến sôi già, lựa chè Thái ngon, đượm hương, xanh nước. Các bác thợ đến thong thả uống trà, cập nhật chuyện làng, chuyện họ, lúc lại rổn rảng chuyện Tết nhất hay thậm chí chỉ là những rủ rỉ đời sống thường ngày... Hết tuần trà, họ bắt tay vào việc, cần mẫn, chú tâm như thể cả thế giới chỉ thu lại trong không gian quen thuộc với những lớp ngói nâu, những hàng cột đã lên màu năm tháng... Ngôi nhà hoàn thiện và đẹp dần lên dưới bàn tay khéo léo và tôi đồ rằng còn từ cả ký ức của những người thợ lành nghề. Chào đón cháu nội bằng một mái ấm khang trang, vuông vức và lành lặn, bố chồng tôi gửi gắm vào đó cả những tin yêu, hy vọng của cá nhân mình...

Mong con cháu kế tục truyền thống học hành khoa bảng của gia đình, bố chồng tôi nâng niu gìn giữ gánh sách kỷ vật từ thời các cụ. Hằng năm, cứ mỗi dịp Tết đến xuân về, nơi ngôi nhà nhiều đời tạo dựng, trong cái đầm ấm riêng có của không khí đêm Giao thừa, ông thường kể cho chúng tôi nghe những câu chuyện từ thời các cụ lều chõng đi thi. Từng chút, từng chút một, ông nhen lên trong lòng cháu con niềm vui học tập và khát khao tri thức. Ông bà luôn là người cổ vũ nhiệt thành mỗi khi con cháu tiến bộ trong học tập. Tiếng là làm dâu trưởng ở một gia đình mà số ngày giỗ chạp trong năm còn nhiều hơn ngày sóc ngày vọng, nhưng hành trình tri thức của tôi chưa bao giờ bị ngăn trở bởi các hoạt động lễ nghi thờ cúng. Việc học tập của con cháu luôn được ông bà ưu tiên đặc biệt, dù rằng vì thế mà ông bà sẽ phải vất vả hơn theo gánh nặng thời gian, tuổi tác để chu toàn việc nhà, việc họ, bên nội, bên ngoại. Quỹ khuyến học của dòng họ được ông gây dựng và vun đắp năm này qua năm khác. Hằng năm, vào dịp Quốc khánh, dòng họ lại tổ chức buổi lễ khuyến học, phát thưởng cho các cháu có thành tích học tập tốt và động viên con cháu học hành tấn tới, gặt hái nhiều thành tích, mai này đem tri thức đóng góp cho gia đình và xã hội.

Dưới nếp nhà cổ, Tết nào gia đình chúng tôi cũng tề tựu đông đủ vui Tết đoàn viên bên ông bà, trong cái nôi của các quan hệ họ hàng nội ngoại. Chỉ cần đẩy cánh cổng gỗ nâu, chân chạm ô sân gạch đỏ, những lao xao ồn ào của đời sống thường nhật bỗng như tan vào hư vô, tôi thấy lòng mình thanh tĩnh lạ. Nếp nhà ấy, dưới sự chăm sóc, vun vén toàn tâm toàn ý của bố mẹ chồng tôi, đã trở thành một món hồi môn vô giá và riêng có trong mỗi chúng tôi, đem lại cho chúng tôi sự bình yên thường trực mỗi khi trở về; và là niềm an ủi động viên đối với chúng tôi trước những biến cố, nghịch cảnh.

Không ai bảo ai, nhưng tôi tin trong lòng mỗi thành viên gia đình chúng tôi đều có cam kết mạnh mẽ để giữ cho nếp nhà bình ổn, đầm ấm và trường tồn, như Tết!