Quán Giá
Quán Giá, còn được biết đến với tên gọi khác là đình Yên Sở (thuộc làng Yên Sở, xã Yên Sở, huyện Hoài Đức, Hà Nội).
Làng Yên Sở có tên Nôm là làng Giá Lụa, vì vậy đình còn được người dân quen gọi là quán Giá.
Quán Giá là nơi thờ Lý Phục Man, vị tướng tài giúp Lý Bí khởi nghĩa thành công năm Nhâm Tuất (542), lập nên nhà nước Vạn Xuân và xưng vương, lấy hiệu là Lý Nam Đế. Tháng 4 năm 543, Lý Phục Man giúp vua đánh tan quân Lâm Ấp (tiền thân của nhà nước Chăm Pa) và được vua gả cho công chúa. Năm 544, ngài hy sinh trong trận chiến với quân Lương. Thi hài của ngài được quàn tại khu vực hồ Mã (xã Yên Sở). Trải qua năm tháng, cây cối tại đây mọc lên xanh tốt như rừng nên người dân gọi là rừng Giá và lập miếu thờ ngài.
Kiến trúc tổng thể của quán Giá gồm 17 công trình được xây xuyên suốt từ thế kỷ XI - XIX. Năm 1947, quán Giá bị quân Pháp phá hủy, chỉ còn một số hạng mục. Năm 1990, dân làng Yên Sở đã quyên góp, trùng tu lại đình trên nền cũ.
Diện mạo kiến trúc đình hiện nay mang phong cách kiến trúc nghệ thuật thời Nguyễn. Ngoài cùng là tam quan ngoại là các cột đồng trụ lớn nối liền với hai bức tường gạch. Qua tam quan ngoại là sân cỏ rồi tới tam quan nội, được thiết kế kiểu cổng có mái che, nằm trên nền cao 80cm. Trên tường bao còn lưu giữ 43 mảng chạm bằng chất liệu đất nung, với các đề tài trang trí hình lân, rồng, hoa sen và cảnh sinh hoạt dân dã...
Xuyên suốt từ tam quan ngoại qua tam quan nội vào đến sân rồng là con đường chính đạo lát gạch cổ. Hai bên sân là 2 dãy nhà giải vũ rộng 12 gian. Khu kiến trúc chính được bố cục theo kiểu chữ “Công” gồm: Đại đình, trung đình và thượng đình.
Đại đình gồm 5 gian, xây kiểu tường hồi bít đốc; các bộ vì kèo được làm đơn giản với 2 hàng cột đỡ mái. Trung đình gồm 3 gian, nằm trên nền cao hơn đại đình 50cm, mái lợp tôn kiểu vòm cuốn. Nối trung đình và thượng điện là dãy nhà dọc 3 gian. Tiếp đến là tòa thượng điện gồm 5 gian, với các bộ vì kèo có kết cấu kiểu chồng rường giá chiêng và vì kèo quá giang. Ba gian giữa là khám, bên trong đặt 3 pho tượng gỗ: Chính giữa là tượng thành hoàng làng, hai bên là tượng Phương Dung và Ả Nương công chúa.
Hội làng Giá là một trong những lễ hội lớn ở xứ Đoài xưa, được tổ chức vào mùng 10 tháng Ba hằng năm. Cứ 5 năm một lần, làng tổ chức đại đám và hằng năm là hội lệ. Đáng chú ý trong lễ hội là màn tái hiện tích “nghiềm quân” với sự tham gia của hàng trăm người, diễn tả sự gắn kết của nhân dân với tướng Lý Phục Man trong cuộc chiến tranh năm Nhâm Tuất (542).
Năm 1994, quán Giá được xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.
