Quá khứ hào hùng
Trên địa bàn xã Hòa Xá có 10 di tích, trong đó có 1 di tích được xếp hạng cấp quốc gia là đình Hòa Xá. Đặc biệt xã còn có Bảo tàng Quê hương phong trào Chiếc gậy Trường Sơn, tất cả đều được quan tâm đầu tư tôn tạo… với kinh phí hàng chục tỷ đồng từ nhiều nguồn khác nhau.
Bảo tàng Quê hương phong trào Chiếc gậy Trường Sơn tại xã Hòa Xá là nơi lưu trữ nhiều hình ảnh và hiện vật quý giá gắn với hình ảnh Chiếc gậy Trường Sơn - một trong những biểu tượng của ý chí quyết tâm kháng chiến đến ngày hoà bình, thống nhất đất nước của dân tộc Việt Nam. Ngày nay, Hòa Xá nói chung và Bảo tàng Quê hương phong trào Chiếc gậy Trường Sơn trở thành điểm du lịch của huyện Ứng Hòa.
Ông Phùng Quốc Mạnh, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Hòa Xá cho hay, ngược dòng thời gian, trong kháng chiến chống Mỹ, Hòa Xá đã khởi phát phong trào “Chiếc gậy Trường Sơn”. Không chỉ khơi dậy quyết tâm lên đường đối với con em Hòa Xá, phong trào còn lan rộng, cổ vũ lớp lớp thanh niên cả nước “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”.
Những ca từ trong bài hát “Chiếc gậy Trường Sơn” của nhạc sĩ Phạm Tuyên: “Thanh niên quê tôi làm chiếc gậy hành quân. Đặt cho tên gọi là chiếc gậy Trường Sơn. Luyện cho đôi chân vượt đường xa không mỏi. Luyện cho tinh thần là chỉ tiến không lui…” vào giai đoạn năm 1967 được phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam nhanh chóng trở thành nguồn cảm hứng, sức mạnh tinh thần vô giá, động viên thanh niên lên đường nhập ngũ. Cùng với phong trào luyện quân, Hòa Xá còn có khẩu hiệu “Tiền tuyến cần một, Hòa Xá có hai, đã đi là đến, đã đến là đánh thắng”. Chẳng thế mà dọc dải Trường Sơn, nhiều người con Hòa Xá như ông Đỗ Ngọc Bình, Lưu Ngọc Phan, Phùng Văn Mạnh… đã coi chiếc gậy Trường Sơn là niềm tự hào để có thêm động lực vượt qua khó khăn. Hiện nay, chiếc gậy Trường Sơn không chỉ được trưng bày, giới thiệu tại bảo tàng ở Hòa Xá mà còn là hiện vật quý tại nhiều bảo tàng khác trên địa bàn Hà Nội.
Hướng tới nông thôn mới kiểu mẫu
Hôm nay về quê hương Chiếc gậy Trường Sơn, diện mạo nông thôn mới thực sự khang trang, sạch đẹp. 100% trục chính và các đường ngõ, xóm được cứng hóa, đảm bảo sáng - xanh - sạch - đẹp, thuận tiện cho nhân dân đi lại. Trường học 3 cấp đều đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 và có trường mầm non đang triển khai thi công, dự kiến trong quý II/2023 hoàn thành, đưa vào sử dụng, đăng ký kiểm định chất lượng trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2.
Thu nhập bình quân trên địa bàn xã năm 2022 đạt 64,88 triệu đồng/người/năm; công tác đào tạo, dạy nghề cho lao động nông thôn được UBND huyện quan tâm, tỷ lệ lao động qua đào tạo ngày một tăng; công tác hỗ trợ cho các đối tượng chính sách và người nghèo được đảm bảo, không còn nhà dột nát, không còn hộ đói; công tác y tế chăm sóc sức khỏe nhân dân được quan tâm, chất lượng khám chữa bệnh được nâng lên. Công tác vệ sinh môi trường được chú trọng, tỷ lệ rác thải được thu gom xử lý trong ngày đạt 100%; 100% số hộ gia đình trong xã được sử dụng nước hợp vệ sinh.
Chủ tịch UBND xã Hòa Xá Dư Văn Dũng khẳng định, phát huy truyền thống quê hương Chiếc gậy Trường Sơn anh hùng, phong trào thi đua chung sức xây dựng nông thôn mới nâng cao của địa phương được nhân dân đồng tình hưởng ứng, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, mang lại hiệu quả thiết thực. Quá trình triển khai thực hiện, Hòa Xá đã tạo ra phong trào hiến đất mở đường xây dựng nông thôn mới, ủng hộ ngày công lao động, ủng hộ tiền mặt trong toàn thể nhân dân. Hòa Xá là địa phương có dịch vụ, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp phát triển mạnh mẽ, đất đai có giá trị, trong đó, những đóng góp hiến đất mở đường của nhân dân tạo thành điểm sáng trong xây dựng nông thôn mới...
Đến nay, sau hơn 6 năm thực hiện xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nhân dân xã Hòa Xá đã đóng góp, ủng hộ 2.613 ngày công, hàng trăm triệu đồng tiền mặt và hiến đất khoảng 1.000m2. Tổng kinh phí đã thực hiện là 4,4 tỷ đồng.
Lịch sử là dòng chảy vĩnh hằng, liên tục nối quá khứ với hiện tại và tương lai. Hào khí Khu Cháy - Ứng Hòa của những ngày kháng chiến chống Pháp, truyền thống “Quê hương phong trào Chiếc gậy Trường Sơn” trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước vẫn đang tỏa sáng cho hôm nay và mai sau. Trên nền tảng tự hào đó, Hòa Xá đang vươn mình trở thành xã nông thôn mới nâng cao tiêu biểu của huyện Ứng Hòa, tiến tới xã nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2024.