Chùa Báo Ân

Tương truyền, đây là một trong khoảng 100 ngôi chùa được Linh nhân Hoàng Thái Hậu (tức Nguyên phi Ỷ Lan, 1044 - 1117) cho xây dựng. Ban đầu, chùa được xây với quy mô nhỏ. Đến thời Trần, trụ trì chùa là Đệ nhị tổ Pháp Loa (1284 - 1330) đã tiến hành đại trùng tu, mở rộng quy mô chùa.

Theo cuốn “Tam tổ thực lục”, chùa Báo Ân có sự gắn bó mật thiết với cuộc đời của Phật hoàng Trần Nhân Tông (1258 - 1308) - người đặt pháp danh và cử thiền sư Pháp Loa trụ trì chùa.

Chùa Báo Ân có quy mô kiến trúc bề thế, gồm 36 nóc nhà, thềm trùng tiếp mái với 99 gian và hai lớp tam quan nội, ngoại. Tam quan chùa xây theo kiểu phương đình, mái chồng diêm, lợp ngói cổ, trang trí họa tiết cỏ cây, hoa lá, dơi ngậm chữ “Phúc”. Chính giữa tam quan là bức cuốn thư đắp nổi ba chữ Hán: “Báo Ân tự”. Các trụ biểu được xây kiểu đế trái dành thót đáy, trên trụ đắp nổi 4 con phượng chụm đuôi. Thân trụ đắp các đôi câu đối bằng chữ Hán.

Tòa tiền đường và tam bảo kết nối với nhau tạo thành hình chữ “Đinh”. Tiền đường là gian nhà ba gian hai dĩ, bộ mái gồm các vì kèo làm theo kiểu “chồng rường con nhị”.

Ở gian tam bảo, các bộ vì kèo được chạm trổ nhiều đề tài đa dạng như rồng chầu mặt nhật, hổ bắt nai mang phong cách nghệ thuật thời Lê Trung hưng. Chính giữa thượng điện có bức hoành phi đề chữ Hán: “Kim thế giới” (“Thế giới của cõi niết bàn”). Xung quanh bức đại tự trang trí hoa văn triện gấm. Phía trước là bức cửa võng sơn son thếp vàng, bên trên cửa võng chạm đôi rồng chầu mặt nhật. Bức đại tự và cửa võng có niên đại vào khoảng năm Thành Thái thứ 9 (1897).

Bên cạnh điện thờ Phật là điện thờ Mẫu, gồm ba gian hai chái, đầu hồi bít đốc, các bộ vì kèo làm theo kiểu giá chiêng. Ngoài ra, trong chùa còn có hai tháp mộ xây bằng gạch nung, cao gần 10m, gồm ba tầng và hai tháp mộ được tạo tác từ đá nguyên khối.

Hiện nay, tại chùa Báo Ân còn giữ nhiều hiện vật quý như 6 tấm bia đá, trong đó bia có niên đại sớm nhất dựng năm Đức Long thứ hai (1629) và muộn nhất là tấm bia dựng năm Thành Thái thứ 11 (1899); 1 cây hương đá dựng năm Vĩnh Thịnh thứ tư (1709) cùng nhiều tượng Phật quý.