Chùa Triều Khúc

Chùa có lịch sử hình thành cách đây khoảng 1.000 năm. Ngày nay, dấu tích còn lại của thời kỳ này vẫn được lưu giữ trên các câu đối ở chùa. Kiến trúc hiện tại của chùa mang dấu ấn của lần đại trùng tu cuối cùng vào năm 1938, với phong cách nghệ thuật đặc trưng thời nhà Nguyễn.

Chùa Triều Khúc có khuôn viên rộng khoảng 2.500m2. Chùa nhìn ra hồ Triều Khúc có hình dáng giống một con rùa. Ngăn cách hồ và chùa là con đường làng. Sau đó đến tam quan đồ sộ, được xây theo kiểu hai tầng tám mái, trên đỉnh có đôi lưỡng long chầu nhật. Phía dưới là 3 cổng vòm chạm khắc hình tứ linh cùng các cột trụ biểu và hai cổng phụ nằm ở hai bên cổng chính.

Theo trục trung tâm, từ tam quan vào là một khoảng sân rồi đến tiền đường, thượng điện; hai bên là nhà tả vu, hữu vu; nhà Tổ, nhà Mẫu và tăng phòng. Tiền đường và thượng điện gồm 5 gian, có kết cấu kiểu chữ “Đinh”, được xây theo kiểu tường hồi bít đốc tay ngai, mái lợp ngói ri, bờ nóc đắp kiểu bờ đinh, chính giữa là hình cuốn thư đắp nổi. Bộ khung đỡ mái được làm theo kiểu “chồng rường giá chiêng”. Nội thất gồm các cửa võng, y môn được sơn son thếp vàng lộng lẫy.

Sau thượng điện là khám thờ Phật Bà Quan Âm, tiếp đến là nhà thờ Tổ gồm ba nếp nhà năm gian bao quanh một sân gạch, cũng được xây theo kiểu hai mái bít đốc, vì kèo bằng gỗ hương hoặc gỗ mít... Do tác động của khí hậu cùng những năm tháng chiến tranh, các hạng mục công trình như tả vu, hữu vu, nhà Mẫu bị xuống cấp nghiêm trọng. Năm 2012, nhân dân và khách thập phương đã đóng góp để tôn tạo và mở rộng các công trình.

Hiện nay, chùa Triều Khúc còn lưu giữ được 52 pho tượng, 20 bức cửa võng, 10 bức hoành phi, 18 đôi câu đối, 2 hương án, 6 cuốn thư sơn son thếp vàng, 8 bát hương sứ, lọ độc bình, mâm đồng...

Hằng năm, Lễ hội làng Triều Khúc diễn ra từ mùng 9 đến 12 tháng Giêng tại đình Triều Khúc nằm trong quần thể đình - đền - chùa đã được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1993. Trong lễ hội, đặc sắc nhất là màn múa bồng cùng nhiều trò chơi dân gian hấp dẫn khác. Năm 2019, Lễ hội làng Triều Khúc được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.