Nón, mũ lá làng Phú Mỹ

Để nón bền, người Phú Mỹ chọn lá già nhưng chưa cứng để lợp nón, tạo ra thương hiệu nón chóp lá già Phú Mỹ. Mua lá về, xòe từng tàu ra phơi khô, rồi xé thành từng mảnh nhỏ bằng ngón tay cái, có sống lá. Sau đó, là lá bằng một núm giẻ (trong đựng cám) trên lưỡi cầy gang nung nóng để lá thẳng, nhẵn và bóng. Cắt lá ra từng đoạn, đủ lợp từ chóp nón xuống vành cái.

Mỗi chiếc nón được lợp hai lần lá, ở giữa lót một lượt mo nang (bẹ của cây măng tre) cho nón thêm dày, phẳng và cứng. Mặt trong nón cài trang trí hình hoa, bướm chạy quanh. Hiện nay, nón được khâu bằng dây cước. Khâu xong, người ta tháo nón ra khỏi khung, cắt bỏ lá thừa rồi cạp vành cái, gắn chóp nón. Các loại nón lá già hiện có giá trên dưới 30.000 đồng, lá non trắng có giá trên 100.000 đồng.

Năm 1989, nón Phú Mỹ bắt đầu có mặt ở chợ Đồng Xuân (Hà Nội), tới năm 1992 thì được xuất khẩu. Cuối năm 1996, người làng trực tiếp mang hàng sang Trung Quốc bán, với kỷ lục được xác lập vào năm 2000 khi bán sang Trung Quốc trên 1 triệu chiếc nón, mũ lá... Từ chỗ là nghề phụ, nghề làm nón, mũ lá trở thành nghề chính của cả làng, tổng doanh thu mỗi năm 5 - 6 tỷ đồng.

Ngày 9-7-2003, Phú Mỹ được công nhận là Làng nghề công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp với 586/765 hộ làm nghề. Từ đó, nghề làm nón lá dần mở rộng ra toàn xã Ngọc Mỹ với gần 2.000/2.500 hộ biết làm nghề. Bình quân mỗi ngày, mỗi hộ làm được 4 - 5 chiếc nón, cả xã làm được 8.000 - 10.000 chiếc, mỗi tháng đạt 250.000 - 300.000 chiếc. Do mở rộng thị trường nên hàng làm ra đến đâu được tiêu thụ đến đó. Mỗi năm, xã làm và tiêu thụ khoảng 3 triệu sản phẩm, doanh thu nhiều năm đạt mức 10 tỷ đồng bằng hơn 45% tổng thu của xã.