Ở nơi đất lành

Gã rủ Nguyên bán vườn cho mấy đại gia ở phố đang tràn về ngoại thành. Anh pha thêm cà phê cho Đạt. Tiếng chim lích chích bên tai cũng làm Đạt chú ý. Gã nhếch mép: “Thôi bớt lãng mạn đi. Tối qua một người lại gọi, bảo tôi sang giục ông...”. Nguyên chặn ngang: “Đã bảo không là không mà”. Đạt không thèm uống hết ly cà phê, vùng vằng bỏ đi, buông thõng: “Hâm!”.

Nơi này có dự án đường vành đai đi qua. Gia đình Nguyên đã nhận đền bù hơn một mẫu đất. Khu vườn còn lại 3 mẫu, Nguyên muốn giữ lại toàn bộ. Mấy sào trồng rau công nghệ, chăn nuôi, đủ trang trải cuộc sống. Còn lại là trồng cây cho chim trời trú ngụ. Nhiều người bảo anh hâm. Ngay cả gã bạn thân Đạt cũng không dưới chục lần bảo Nguyên hâm. Mấy cô gái mơn mởn không đi học, ở lại làng thủy chung với nghề thủ công truyền thống thi thoảng cũng đánh tiếng.

“Anh đại gia đất” chỉ cần bán cho dân buôn một nửa thôi cũng đủ xây cái biệt thự ở vùng ngoại thành này, còn dư khối để mua căn nhà trên phố, cho thuê, chả phải làm gì vẫn mặc sức mà ăn. Nguyên đồng quan điểm với bố, phải giữ vườn. Nghĩ đến Đạt, nghĩ đến những gã bụng phưỡn vẫn ngồi uống bia ở đầu làng, Nguyên cười mỉm. Nếu ai cũng “tỉnh” thì làm gì còn đất cho chim trời. Có lúc, Nguyên tự thách thức chính mình: Thì mình cứ khư khư giữ đất, cứ hâm đấy, ai làm được gì nào!

Nguyên tốt nghiệp Đại học Nông nghiệp, ra trường được vào làm việc ở Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản. Đúng ngành anh am tường. Ngặt nỗi lương thưởng quá thấp. Bạn bè đồng trang lứa đứa nào cũng có đất bán, sắm xe hơi, phởn phơ giàu.

Còn Nguyên, mấy lần về họp lớp hồi cấp ba mà nghe rát tai. Có đứa gọi anh là “ông viện”, “cán bộ”, đứa khác lại hỏi xoáy chuyện vợ con, chuyện làm giàu. Ngay cả cô bạn ngày trước Nguyên quý mến, như mối tình đầu chớm nở của tuổi thanh xuân, cũng làm anh chạnh lòng. Song, gây ra vết thương thật sự đau đớn là cô bạn cùng trường đại học, người mà anh cứ tưởng sẽ đi với nhau đến hết cuộc đời cũng đã phản bội anh. Vết thương xộc vào tâm trí anh ngay trong những ngày mà Nguyên cảm thấy chán công việc nghiên cứu nhất.

Chấp chới trong dòng đời những trận gió thực dụng luôn quét qua lại, Nguyên xin nghỉ mấy ngày về quê. Đang mông lung nghĩ ngợi có nên nghỉ hẳn, tìm công việc khác không thì một con cò loạch choạch rơi từ tán cây xuống. Nó yếu ớt bết bát như mớ giẻ rách trên mặt đất. Một bên cổ chân bị gãy, cánh bị thương. Chắc bị bắn đây mà. Anh nghĩ, và đưa con cò vào lồng. Sẵn chút hiểu biết về chim chóc, anh tìm cách chữa thương. Chỉ ba ngày sau con cò có thể đứng gượng bằng hai chân. Khi đã chắc chắn con cò có thể đi kiếm ăn, anh thả về vườn.

Tâm sự với bố, ông tâm tư rất nhiều bởi ông cũng rất thương chim chóc, song đám thanh niên trong làng lại dùng súng hơi bắn chúng để làm mồi nhậu. Chính con cò bị thương đã khiến Nguyên thay đổi ý nghĩ thoát ra ngoài. Anh bàn việc này với bố, ông Thành nói rất mạnh: “Con suy nghĩ đúng. Học cũng là để thêm hiểu biết. Bây giờ con về làm trang trại, trồng rau sạch cũng rất ổn. Con có thể bảo vệ bầy chim”.

Hơn một tháng sau thì Nguyên nhận quyết định thôi việc. Anh dồn tâm sức để biến ý tưởng thành hiện thực. Nguyên có nhiều bạn kỹ sư đã và đang phát đạt hoặc khởi nghiệp từ nghề trồng rau công nghệ. Kỹ thuật, nguồn giống, việc dựng nhà lưới... với anh trở thành chuyện nhỏ. Nhiều người xì xào. Rằng thằng này được đi học, tưởng làm ông to bà lớn, ai ngờ... quay về vườn! Nguyên bỏ ngoài tai hết thảy. Anh lăn lộn với công việc. Chỉ ba tháng sau đã được thưởng thức thành quả, là lứa rau thủy canh được một tập đoàn phân phối thực phẩm thu mua, đưa vào siêu thị. Anh nở nụ cười tươi như hoa xuân trong vườn mẹ. Những tâm tư, nỗi niềm xao xác trước đó bị đẩy lui, chỉ còn những hy vọng. Anh biết mình đang đi đúng hướng. Nhiều lúc ngồi ngắm bầu trời, nghe tiếng chim, anh tự thả lòng mình với niềm lạc quan diệu vợi. Cuộc sống có nhiều ngã rẽ, được làm những gì mình mơ ước, thấy thanh thản, đó cũng là hạnh phúc.

***

Cách đây chục năm, chim chóc vẫn chọn khu vườn này làm nơi trú ngụ. Những năm Nguyên đi học xa, chúng về nhiều hơn. Bố Nguyên yêu chim chóc, nhưng tự thấy những vết thương từ thời trận mạc vẫn luôn hành hạ, khiến ông có lúc tưởng mình phải về phía bên kia. Chỉ còn Nguyên, sức dài vai rộng, đủ tâm huyết lo cho lũ chim. Biết được ý định của con về quê dựng cơ ngơi, ông vui lắm.

Nhìn thấy thành quả ban đầu của con, ông Thành cũng mừng thầm trong lòng. Sẵn ở làng có Thơm, con gái người đồng đội cũ, tốt nết, giỏi đan lát, thêu thùa, ông định sẽ tác thành cho hai đứa. Nguyên giờ quan điểm cũng khác. Anh không kén cá chọn canh nữa. Những vết thương xưa cũ cũng phải chữa lành bằng một mối tình khác, dậy hương ở ngay làng mình, nếu được. Ông Thành vẫn bảo với con: “Những năm con đi học, cái Thơm thường sang hỏi han. Con bé rất thích chim chóc. Hai đứa mà tìm hiểu thì...”. Nguyên vui, nhưng có vẻ hơi ngượng: “Vâng, bố cũng đừng có giục con”. Ông Thành dấn một bước: “Hay là để bố đưa con đến nhà người ta. Có bố đi cùng, con cũng dễ nói chuyện”. Nguyên lắc đầu cười: “Bố cứ làm như con còn trẻ con lắm!”.

Rồi cũng chẳng phải bố dẫn dắt, mà chính Thơm đã tự tìm đến khu vườn của ông Thành. Cô đặt mua rau cho trường mầm non của chị gái. Nguyên thấy Thơm thật ưa nhìn, giao tiếp cũng khéo léo. Có lúc, anh thấy cô như đang nhìn trộm mình. Tim anh thình thịch đập. Rung rinh. Lúc anh nói chuyện với Thơm, trên bầu trời, những cò, vạc bay lượn, kéc kéc kêu, đùa giỡn.

***

Nguyên thỏa mong ước là có một người phụ nữ giản dị, hiểu mình. Anh và Thơm cưới nhau vào một ngày mùa thu mênh mang. Chiều ấy, bầy cò vạc vui sướng lượn lờ, bay trên bầu trời, trên những tán cây. Con nào con nấy như một miếng lụa, kết thành cả dải lụa lớn chúc mừng đôi uyên ương. Vợ chồng ông Thành mãn nguyện, cười suốt trong đám cưới. Còn Nguyên, anh hiểu là từ nay trách nhiệm của mình sẽ lớn hơn. Mình có một gia đình lớn để chăm lo, một ngôi vườn với bầy chim trời đang ngày một đông đúc. Đường vành đai đi qua, khu vực làng của Nguyên đất đai càng có giá. Các đại gia trên phố vẫn về săn tìm những nơi chốn có thể giúp họ gần gũi bầu trời, dẫu có phải bỏ ra cả núi tiền.

Làng ngày càng nhiều người phởn phơ giàu. Ô tô, xe máy sang lượn phè phè. Đạt vẫn không từ bỏ ý định của một “cò đất”. Dẫu là bạn, nhưng Nguyên không thích kiểu dai như đỉa của Đạt. Gã vẫn đưa người về hỏi mua một phần khu vườn mà Nguyên đang trông nom. Bao vụ làm ăn, môi giới thành công đã khiến Đạt giàu lên trông thấy. Nhưng gã chẳng thể nào thuyết phục Nguyên thay đổi ý định.

Một ý đồ tiêu cực nảy nòi trong đầu Đạt. Gã xúi giục bọn cò tặc, những tên bợm nhậu chuyên săn bắt chim tìm cách làm ngôi vườn của gia đình Nguyên tan tác, bào mòn sự kiên định của Nguyên. Một cuộc săn bắt đầy dã tâm được lên kế hoạch. Đạt bí mật cho bọn cò tặc thêm tiền.

Đêm ấy trời oi bức, bọn săn bắt trộm, gần hai mươi tên núp vào đêm đen với lưới, vợt, đèn pin và nhiều công cụ hỗ trợ. Trong chớp nhoáng, chúng đã lùa được gần hết những cò lớn cò bé đang thiêm thiếp ngủ trong tổ, trong ngách của tán cây. Trong đêm đen, lũ chim trở nên yếu đuối trước mọi cạm bẫy. Sáng ra, Nguyên điếng người khi phát hiện vườn đã bị càn quét, chỉ còn số ít chim chóc hoang mang lượn lờ. Ba ngày sau, Đạt tìm đến Nguyên, vờ hỏi han chia sẻ. Gã còn tìm cách làm Nguyên nản lòng.

- Thôi ông ạ, hơi sức đâu mà lo cho chim chóc. Ông cứ nghe tôi, vợ con ông sẽ chẳng phải khổ, làm lụng.

Nguyên ném thẳng vào mặt Đạt sự tức tối. Anh đuổi Đạt ra khỏi nhà mình khiến Thơm cũng thấy bất ngờ. Đạt đi rồi, Nguyên tê tái nhìn vợ với ánh mắt đầy lo lắng. Anh bảo: “Em hãy cho anh lời khuyên”. Thơm dịu dàng: “Em tin những gì anh làm, và anh hãy làm như thế”. Lời của vợ tiếp thêm sức mạnh cho Nguyên. Hôm ấy, anh đến tìm những người có trách nhiệm cao nhất ở địa phương, nhờ giúp đỡ. Anh cũng hỏi thuê người gia cố lại tường bao, dây thép gai để hạn chế sự đột nhập vào vườn. Chưa đầy một tháng công việc đã xong.

Một buổi chiều đẹp, Nguyên lang thang dưới tán cây thì bắt gặp con cò cánh xám nhạt đang luých chuých đậu bên dưới. Anh nhận ra sợi chỉ còn buộc ở chân nó. Đó là con chim từng bị thương mà anh đã cứu chữa. Anh nói với chim như nói với chính mình: “Chào mày. Mày hãy sống khỏe, sống vui trong vườn. Hãy lôi kéo loài của mày tìm về đây mà ở. Đây là nhà...”.

Nói rồi, anh tự giễu. Mình có hâm không? Nguyên chỉ nghe tiếng lá trở mình, nhè nhẹ.

Một ngày, hoa cúc trong vườn dâng hương. Nguyên và vợ vui mừng thấy chim về, đông chưa từng có. Chúng vui như thể muốn về khu vườn để dự lễ hội của loài, như những ca sĩ bầu trời. Nguyên nói với vợ: “Đất lành chim đậu em nhỉ. Càng làm, càng sống với chim chóc, anh càng thấy mình đã may mắn không bán đất đai. Và anh chắc rằng mình đang rất giàu có”.

Truyện ngắn của Nguyễn Văn Học