Tiếng đàn Đào Xá vọng từ ngàn xưa

Tương truyền, cụ Đào Xuân Lan - người được tôn là tổ nghề - từng lặn lội khắp nơi học hỏi kỹ thuật chế tác, rồi mang nghề về truyền dạy cho dân làng trong những tháng nông nhàn.

Cứ thế, qua bao đời, người Đào Xá gắn bó với đàn như một phần máu thịt. Nhiều gia đình đã rời quê lập nghiệp tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Thanh Hóa..., góp phần lan tỏa tiếng đàn Đào Xá khắp mọi miền.

Người thợ làng Đào Xá nổi tiếng với khả năng thẩm âm tinh tế. Dù không qua đào tạo bài bản, họ vẫn có thể “nghe âm đoán thanh”, chỉnh dây đàn thuần thục nhờ kinh nghiệm truyền đời. Hiện tại, làng vẫn duy trì chế tác khoảng 8 loại nhạc cụ dân tộc truyền thống.

Những năm qua, chính quyền địa phương đã tạo điều kiện, hỗ trợ tích cực để nghề làm đàn tồn tại. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế thị trường, làng nghề đối mặt với không ít thách thức.

Trước kia, nhiều gia đình cùng làm đàn, thợ trong làng thường góp vốn mua chung gỗ tốt về sản xuất. Nay, nhiều người rời bỏ nghề để làm công nhân tại các khu công nghiệp với thu nhập ổn định hơn. Cạnh tranh từ các nơi khác cũng ngày càng gay gắt khiến người làm đàn Đào Xá thêm nản chí.

Trong nỗ lực gìn giữ di sản, một tín hiệu tích cực vừa đến với làng nghề Đào Xá: Ngày 19-6-2025, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định cho phép sử dụng địa danh “Đào Xá” để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận “Nhạc cụ dân tộc Đào Xá”.

Việc xây dựng và quản lý nhãn hiệu do Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Ứng Hòa (trước đây) khởi xướng, nhằm bảo vệ thương hiệu truyền thống, hướng đến phục hồi và phát triển làng nghề một cách bền vững.

Chủ tịch UBND xã Ứng Hòa Nguyễn Đức Bình cho biết, sau khi địa phương chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp, nhiệm vụ này được chuyển về xã. Hiện xã đang lập kế hoạch chi tiết bảo tồn và phát triển làng nghề gắn với du lịch văn hóa, để không chỉ giữ nghề mà còn gìn giữ một phần bản sắc Thăng Long - Hà Nội.