Chùa Mễ Trì Thượng

Xưa kia, vùng Mễ Trì chủ yếu là đồng trũng, có giống gạo tám thơm ngon tiến vua, vì thế, làng được vua đặt tên là “Mễ Trì”, nghĩa là “ao gạo”. Đến đầu thời Nguyễn, Mễ Trì được chia thành thôn Thượng và Hạ, thuộc tổng Dịch Vọng, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội.

Chùa Mễ Trì Thượng nằm trên một gò đất cao hình con rùa, được gọi là Quy Sơn (núi Rùa). Tương truyền, có một vị sư mang pháp danh Quang Lộ Thích Đường, khi đi qua đây thấy thế đất đẹp đã xin làng cho xây chùa và lấy tên là “Thiên Trúc tự”. Đây là nơi tu hành của các vị tăng ni theo thiền phái Tào Động và là địa điểm lui tới của nhiều học giả, danh tăng, quan lại xưa.

Năm 2014, chùa Mễ Trì Thượng được đại trùng tu, tuy bổ sung một số công trình mới nhưng vẫn giữ được cảnh quan và lối kiến trúc truyền thống theo kiểu “nội công ngoại quốc”, bao gồm: Tam quan, nguyệt hồ, phương đình, tiền đường, thượng điện, tích thiện am, gian nhà lá - nơi trụ trì giảng dạy kinh Phật, tháp mộ sư, nhà Tổ, nhà Mẫu cùng hai hành lang chạy dọc hai bên sân sau và khu hậu đường.

Tam quan chùa là công trình được xây mới nhưng theo lối kiến trúc truyền thống, gồm 2 tầng. Từ tam quan dẫn vào lối đi chính nằm giữa hai hàng cau, bên hữu là nguyệt hồ và bên tả là tòa giải vũ. Tiếp đến là tòa phương đình gồm 2 tầng 8 mái, đặt trên 16 cột đá chạm khắc nổi hoa văn. Bên cạnh đó là các tháp mộ sư.

Tiếp đến là tòa tiền đường nằm dưới bóng cây thị cổ. Kiến trúc tiền đường gồm 5 gian, xây kiểu đầu hồi bít đốc. Phía trước có 2 lớp mái để ánh sáng tự nhiên lọt vào thượng điện. Bộ vì kèo được làm kiểu “chồng rường, trốn cột, quá giang”. Tòa thượng điện sâu 4 gian, bộ khung kiểu “chồng rường thưa, trốn cột” nối với tiền đường thành hình chuôi vồ.

Trong chùa Mễ Trì Thượng hiện còn lưu giữ nhiều di vật quý, trong đó có: 33 pho tượng Phật, 8 pho tượng Tổ và 5 bức tượng Mẫu mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX cùng một số pho tượng cổ có niên đại thế kỷ XVIII...

Năm 1992, chùa Mễ Trì Thượng được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.