Những nẻo đường hoa Tết Hà thành

Ngày Tết, hoa là một trong những thứ quan trọng nhất. Có nhiều nhà cả năm không cắm hoa, nhưng Tết phải có một lọ hoa để bàn, hay một cành đào. Hoa như một biểu tượng của cái đẹp tinh túy từ thiên nhiên, là biểu tượng của sự sống, sinh sôi và là khát vọng của mùa xuân. Từ lâu, chơi hoa và chơi hoa Tết đã trở thành một thói quen của người Hà Nội. Phải thế không mà Hà Nội có nhiều đất trồng hoa dẫu rằng năm tháng xoay vần, đã có biết bao sự đổi thay ở mảnh đất này. Những người trồng hoa cũng biết rằng trồng hoa chẳng thể giàu; vậy mà họ vẫn gắn bó với hoa, với mưa nắng bốn mùa để đem cái đẹp cho cuộc sống, từ đời này qua đời khác.

Tết chưa tới, nhưng trên những cánh đồng hoa, những vườn hoa Hà Nội, người trồng hoa bận hơn lúc nào hết. Nhà nông dồn tâm sức chính là lúc này. Trồng hoa cả năm, bán hoa cả năm nhưng Tết vẫn là quan trọng nhất, ý nghĩa nhất. Thời tiết luôn đỏng đảnh, nhất là dịp chuyển tiết từ đông sang xuân, mà làm nghề nông thì cũng là làm bạn với thiên nhiên mưa nắng. Cần mẫn, chăm chút, rồi băn khoăn, hồi hộp, lo lắng... cho một mùa hoa Tết mong nhiều niềm vui. Mưa quá thì hỏng hoa, lạnh quá thì hoa không nở được - có khi chết cả cây, mà nắng quá thì hoa nở sớm... Người ta nâng niu những cành hoa, những cánh hoa trên vườn, che chắn, sưởi ấm... thức cả đêm trông nom, theo dõi. Dẫu rằng đấy là mồ hôi công sức, là cơm áo gạo tiền, nhưng chắc hẳn những người trồng hoa rất nặng lòng với hoa, mà ai yêu hoa mới hiểu. 

Những mảnh đất hoa ở Hà Nội có từ bao đời nay Ngọc Hà, Nhật Tân, Nghi Tàm, Tứ Liên, Thanh Trì, Diễn... Bây giờ đô thị hóa, vườn hoa ở những làng xưa cứ thu hẹp dần, có nơi gần như không còn, nhưng tình yêu hoa của người Hà Nội thì vẫn vậy. Và, từ đầu tháng Chạp, những vườn hoa nhộn nhịp hẳn lên. Người trồng hoa luôn ở bên vườn coi sóc, chăm bón để cho hoa đẹp nhất vào dịp Tết. Cũng có những người đi mua hoa sớm, hay ngắm nghía trước để tìm, để chọn. Những vườn hoa Tết cũng là nơi nhiều người đến chơi, ngắm hoa như một thú tao nhã, có thể chưa mua gì. 

Giữa tháng Chạp là lúc hoa ồ ạt rời vườn đi khắp những nẻo đường, góc phố. Chợ hoa Quảng An là nơi tập trung hoa của tất cả mọi nơi, những ngày gần Tết càng đông vui tấp nập, những sắc hoa rực rỡ sáng bừng con đường đê. Càng gần Tết, chợ hoa kéo dài trên cả mặt đê với đủ loại hoa ở khắp mọi miền, không riêng gì Hà Nội. Chợ hoa Hàng Lược ở trong khu phố cổ thường bắt đầu họp vào ngày ông Táo lên trời - 23 tháng Chạp âm lịch. Nhưng những năm gần đây, chợ thường họp sớm hơn, vì hình như người ta bận bịu nên chuẩn bị sớm hơn. Chợ hoa Hàng Lược vẫn là chợ truyền thống, gợi nhiều cảm xúc nhất. Nhiều người coi đi chợ hoa Hàng Lược là một phần của Tết. Hoa có thể mua ở gần nhà hay đâu đó, nhưng vẫn cứ phải đi chợ hoa, để nhìn, để ngắm, để cảm, để đắm vào cái không khí nô nức ngày Tết. 

Nhưng chẳng cứ chợ mới có hoa, mà hoa tràn ngập đường phố. Những chiếc xe chở hoa đi khắp nơi, vào cả những ngõ ngách, đưa hoa đến tận nhà. Người mua cũng bận bịu, nên tiện thì mua, không nhất thiết phải đi chợ hoa. 

Những ngày tháng Chạp, sắc hoa tràn ngập phố phường, nhiều nhất vẫn là sắc hồng của hoa đào và sắc vàng của quất. Đào và quất là lựa chọn số 1 đối với tất cả để trưng trong dịp Tết, bên cạnh một lọ hoa, bát hoa nhỏ để trên bàn tiếp khách. Như một quy tắc bất thành văn, có đào hay quất mới ra hương vị ngày Tết. Có người thích chơi đào, người thích quất, người lại chơi đủ cả hai. Cái thú chơi đào, quất cũng công phu. Người chơi đào cành, người chơi đào chậu, người chuộng đào bích, người ưa đào phai. Quất đẹp phải đủ cả lá, hoa, quả... Rồi thì to, nhỏ, dáng - thế..., để chọn được cành đào, cây quất ưng ý cũng kỳ công. Nhiều người thường xuống vườn từ đầu tháng Chạp để ngắm, chọn, thậm chí đặt tiền chờ tới ngày mang về. Lại có người đúng ngày ba mươi mới đi rước đào quất về, vì bận, lâu dần thành thói quen. Mua hoa ngày cuối năm có thể rẻ, có thể rất đắt, nhưng thú chơi là vậy, chẳng nề hà.

Những năm gần đây, giao thông, tàu xe thuận lợi nên có nhiều loại hoa từ những vùng khác cũng được chở về Hà Nội, từ những tỉnh lân cận như Vĩnh Phúc hay xa xôi như Đà Lạt, thành phố Hồ Chí Minh. Trong nhóm này, có lẽ nhiều nhất là hoa đào rừng từ miền núi phía Bắc, cây cũng có mà cành cũng có. Hoa mai - loài hoa Tết tiêu biểu của đất phương Nam cũng góp vui. Bên cạnh hoa thật, người ta còn bán và chơi hoa giả... Tất cả làm nên sự phong phú, sinh động cho những nẻo đường hoa Hà thành.

Chơi hoa là một thú chơi thanh tao, đầy chất văn hóa của người Hà Nội. Mỗi người có sở thích khác nhau, cách chơi khác nhau. Dẫu thế nào thì cuộc sống cũng không thể thiếu hoa, ngày Tết càng không thể thiếu hoa. Hoa và hoa Tết vẫn luôn hiện diện trong cuộc sống, làm đẹp cho từng góc bàn, góc nhà, góc sân, góc phố; làm đẹp cho đời.